Lood in de bodem

Door eeuwenoud gebruik bevindt zich op veel plekken in Nederland lood in de bodem. Dat geldt helaas ook voor de gemeente Krimpenerwaard. Looddeeltjes hebben zich verspreid via de lucht en het water, maar ook door bemesting of door het ophogen met grond/slib die met lood vervuild was. De manier van verspreiding zorgt ervoor dat de vervuiling niet overal hetzelfde is en dat het heel lastig is om loodvervuiling aan te pakken. Het ene stuk grond kan sterk vervuild zijn, terwijl een naastgelegen stuk bijna geen vervuiling heeft. Dit noemen we diffuus lood.

Bodemonderzoek binnenstad Schoonhoven

In de binnenstad van Schoonhoven stond van 1778 tot eind jaren '80 een loodwitfabriek. Deze fabriek heeft mogelijk geleid tot loodvervuiling in de bodem van tuinen. Om de hoeveelheid lood in de tuinen van inwoners te bepalen, is de Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) in februari 2025 gestart met een bodemonderzoek.

Hoewel er in het verleden al bodemonderzoeken zijn uitgevoerd, waren deze minder specifiek en vaak verouderd. Bovendien gaven ze geen inzicht in de loodgehalten op individueel tuinniveau. Dit nieuwe onderzoek is de laatste stap in de aanpak van de loodverontreiniging die afkomstig is van de voormalige loodwitfabriek.

Lood en gezondheid

Lood kan negatieve effecten op de gezondheid hebben, vooral bij kinderen tot 7 jaar. Te veel aan lood kan slecht zijn voor de ontwikkeling van hun hersenen. Daarom is het van belang dat zij hier zo min mogelijk van binnenkrijgen. De kans op loodinname is het grootst door:

  • Kinderen die tijdens het buitenspelen hun vieze handen in hun mond stoppen.
  • Het eten van groente of fruit uit eigen tuin.

Gebruiksadviezen 

De kans op loodinname kunt u eenvoudig beperken door de volgende gebruiksadviezen op te volgen: 

  • Laat kinderen na het buitenspelen altijd voor het eten hun handen wassen.
  • Vul een eventuele zandbak in de tuin met schoon zand;
  • Bedek grond waar kinderen spelen met tegels, gras of een andere bedekking
  • Doe schoenen uit bij het binnengaan van het huis;
  • Was uw handen na het tuinieren;
  • Kweek uw groente/fruit in een bak met schone aarde en was de groente/het fruit voor het eten;
  • Stofzuig en dweil het huis regelmatig.

Meer informatie

Op de website van de Provincie Zuid-Holland vindt u naast algemene informatie over lood ook uitgebreidere rapporten.

  • Heeft u vragen over lood en gezondheid? Neem dan contact op met de GGD (team Medische Milieukunde) door een e-mail te sturen naar mmk@ggdhm.nl.
  • Heeft u vragen over lood in de bodem? Neem dan contact op met de Omgevingsdienst Midden-Holland. Mail naar info@odmh.nl of bel met 088 54 50 000.
  • Heeft u vragen over loden drinkwaterleidingen? Kijk dan op de website van Oasen of Dunea.

Veelgestelde vragen

Vroeger werd veel lood veel gebruikt, bijvoorbeeld in de bouw, in verf en in benzine. Daardoor is het in het milieu terecht gekomen. Tegenwoordig is lood in producten zoals verf en benzine verboden. We krijgen er daardoor al een stuk minder van binnen dan de mensen vroeger. 

Als gevolg van het gebruik van lood in het verleden, is in veel oude binnensteden en stedelijke gebieden de bodem 'diffuus' verontreinigd met lood. Dit betekent dat er geen duidelijke bron van de verontreiniging is. Ook verschillen de loodgehalten in het gebied sterk en is een groot gebied verontreinigd. Dit is vooral het geval in wijken in vooroorlogse stadscentra, oude dorpskernen en veengebieden waarvan de grond is opgehoogd en verstevigd.

De belangrijkste manieren waarop u in aanraking kunt komen met lood zijn:

  • Door contact met grond waarin (veel) lood zit.
  • Door het drinken van water uit een loden waterleiding.
  • Door het drinken van water uit een hele nieuwe leiding of uit nieuwe kranen.
  • Door het uitvoeren van een hobby, zoals het maken van glas-in-lood, het gieten van vislood of sportschieten met loden kogels.
  • Door het verwijderen van oude verflagen met lood.

Jonge kinderen zijn gevoeliger voor lood omdat hun darmen makkelijker lood opnemen dan de darmen van volwassenen. De hersenen bij jonge kinderen dan nog sterk in ontwikkeling.

Jonge kinderen kunnen veel lood binnenkrijgen als:

  • zij buiten op de grond spelen en dan hun vieze handen in hun mond steken.
  • zij binnen over de grond kruipen en dan huisstof met lood binnenkrijgen. Lood kan in huisstof zitten als er iemand in huis klust met lood of als er nog oude verflagen met lood in huis zijn.
  • zij veel kraanwater drinken, wat door loden waterleidingen stroomt. Bijvoorbeeld baby’s die flesvoeding krijgen.

Er is bij oudere kinderen minder onderzoek gedaan. Lood heeft meer effect op het leervermogen van baby’s en jonge kinderen, dan op het leervermogen van oudere kinderen. De GGD schat in dat er een klein effect op het IQ kan zijn voor oudere kinderen, die veel kraanwater uit loden leidingen drinken. Als je op kinderleeftijd met lood in aanraking komt, kun je later als volwassene ook meer lood in je bloed hebben. Dit kan leiden tot een hogere bloeddruk of een grotere kans op chronische nierziekten.

Lood kan lang in het lichaam blijven. Dat komt doordat het zich opslaat in de botten en daar weer langzaam uit vrijkomt. Heeft u op kinderleeftijd te veel binnengekregen? Dan kunt u ook als volwassene nog te veel lood in uw bloed hebben. Dat kan een hogere bloeddruk of chronische nierziekten veroorzaken. Ook als u op volwassen leeftijd te veel binnenkrijgt, kan dat leiden tot een hogere bloeddruk en een grotere kans op nierziekten.

Ja dat kan, maar de GGD raadt dit in de meeste gevallen niet aan. Het advies verandert niet als we weten hoeveel lood in het bloed zit. Het advies is altijd om geen water uit loden leidingen te drinken. Laat kinderen niet op met lood vervuilde grond spelen.

Dat hangt af van welke groente/fruit en hoe vaak het wordt gegeten. In de praktijk blijkt over het algemeen dat de risico’s, van het eten van groente/fruit die geteeld is op verontreinigde grond, beperkt zijn.

Toch is het verstandig om onnodige blootstelling aan lood zo veel als mogelijk te voorkomen. Eet u regelmatig of veel groente uit de moestuin? Dan is het verstandig om de bodem te laten onderzoeken. Of kweek groente/fruit in bakken met ‘schone’ grond. Ook het werken in een moestuin kan, door hand-mondcontact, leiden tot blootstelling aan looddeeltjes. Was dus altijd de handen na het tuinieren en was groente/fruit ook goed voor het eten om zand/aarde weg te spoelen.

Als u nog loden leidingen heeft, dan kunt u die het beste laten vervangen. Tot dat gebeurd is, kunt u beter flessenwater drinken. Kijk voor meer informatie over loden waterleidingen op de website van Oasen of Dunea.

Wist u dat in de leidingen van een nieuwbouwhuis in de eerste maanden te veel lood in het drinkwater kan zitten? Dit komt niet door de leidingen, want die zijn van koper of PVC. Het komt door de nieuwe kranen en de verbindingen/koppelingen in de waterleidingen. Hier kan in het begin nog lood vanaf komen.

Let op Lood!

De Let op Lood!-campagne is een samenwerking tussen de GGD, de ODMH en gemeenten, waaronder Krimpenerwaard. Het doel van de campagne is om kennis over lood te vergroten bij ouders, kinderdagverblijven en scholen. Daarnaast richt de campagne zich op het bewustmaken van de gezondheidsrisico's bij blootstelling aan lood.

Meer informatie